Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης: Αυτός ο άγνωστος... της Μαρίας Ηλιοπούλου

Ο νεοσύστατος θεσμός του ‘’ Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης ‘’, εισήχθη για πρώτη φορά στην τοπική αυτοδιοίκηση με τον γνωστό πλέον σε όλους νόμο  ‘’Πρόγραμμα Καλλικράτης ‘’.  Ένας ευρωπαϊκός θεσμός η τύχη του οποίου  είναι αμφίβολη στη σημερινή προβληματική Ελληνική πραγματικότητα, καθώς η λογική θέσπισής του είναι να λειτουργήσει ως θεσμός εσωτερικής διαβούλευσης μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και Δήμου, για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, την διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών, την βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων καθώς και την αποσυμφόρηση του Δημάρχου και των άλλων αιρετών οργάνων του δήμου από τη συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό θα αποτρέπονται πρόσθετες διαδικασίες (προσφυγές σε ελεγκτικούς μηχανισμούς και στη δικαιοσύνη), επειδή πολλά προβλήματα κακοδιοίκησης θα επιλύονται  στο πλαίσιο του δήμου, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση διαδικασιών, πόρων, χρόνου και την ελαχιστοποίηση της ταλαιπωρίας των πολιτών. Για το λόγο αυτό, μεταξύ άλλων, ο συμπαραστάτης έχει την υποχρέωση να απαντά εντός 30 ημερών σε ερωτήματα και να συντάσσει ετήσια έκθεση απολογισμού της δημοτικής αρχής καθώς και να μπορεί να διατυπώνει προτάσεις για βελτίωση της διοίκησης.
Ο σημαντικός αυτός  θεσμός υφίσταται και λειτουργεί εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλές χώρες της Ευρώπης με ενισχυμένες όμως λειτουργίες. Παρεμβαίνει σε κοινωνικά ζητήματα όπως η ανεργία, η ενδοοικογενειακή βία και συντάσσει εκθέσεις για τα   προβλήματα των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων (πολύτεκνοι, παιδιά, πολίτες τρίτης ηλικίας) μένοντας έτσι κοντά στο Δημότη και τα ουσιαστικά προβλήματά του.

Στην χώρα μας ωστόσο, ο θεσμός  του Συμπαραστάτη του Δημότη, όχι απλώς δεν ακολουθεί  τα βήματα των άλλων χωρών της Ευρώπης, αλλά δυστυχώς πέρασε στην αφάνεια καθώς ελάχιστοι δήμοι και περιφέρειες κατάφεραν να εκλέξουν συμπαραστάτη για δύο βασικούς λόγους.

 Καταρχήν, αποτρεπτικός παράγοντας εκλογής προσώπου γι` αυτή τη θέση  είναι ο ίδιος ο νόμος Καλλικράτης ο οποίος απαιτεί για την εκλογή αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 του δημοτικού συμβουλίου στη λογική ενός προσώπου κύρους, ευρείας αποδοχής, πολιτικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένου. Ένα πρόσωπο δηλαδή κομματικά αφόρτιστο έτσι ώστε να μπορεί να διοικεί  ανεξάρτητα, αμερόληπτα και αντικειμενικά.. Η διαδικασία αυτή εκλογής είχε ως αποτέλεσμα στους περισσότερους δήμους της χώρας να μην λειτουργεί ο θεσμός, γιατί ο εκάστοτε Δήμαρχος είχε τη λογική εξόφλησης γραμματίων ή δημιουργίας νέων συμμαχιών ή πολιτικής συναλλαγής μεταξύ παρατάξεων, όπως συνέβη και  στον δήμο μας.  Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό εκλογής, ανατρέπεται το δημαρχοκεντρικό μοντέλο διοίκησης. Ο δήμαρχος χάνει την αποκλειστική διαχείριση των παραπόνων και των προβλημάτων των πολιτών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκεί μικροπολιτική ρουσφετιών και εκδουλεύσεων στους δημότες.

Ο δεύτερος βασικός λόγος, για την μη αποτελεσματική εφαρμογή του θεσμού ,  είναι η γραφειοκρατία η οποία  έχει δομηθεί γύρω από τους δήμους όλα αυτά τα χρόνια και δεν αντιμετωπίζει τους πολίτες ως συμμάχους αλλά ως αντιπάλους.  Η γραφειοκρατία αντιστρατεύεται  την ύπαρξη ενός τέτοιου θεσμού   του οποίου βασική αρχή είναι η καταπολέμησή της. Ένα σύστημα εξουσίας δεν μπορεί και δεν πρόκειται να συναινέσει εύκολα στη λειτουργία ενός τέτοιου θεσμού απεμπολώντας κομμάτια της εξουσίας του.

Η πρώτη απόπειρα λοιπόν για εφαρμογή του ευρωπαϊκού αυτού θεσμού στην ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση στέφθηκε με απόλυτη αποτυχία  αφού δεν κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Δεν κατάφερε στη συνείδησή τους  να διαχωριστεί ο θεσμός από τη Δημοτική Αρχή έτσι ώστε να μπορεί να αποδίδει ευθύνες στη διοίκηση, εάν διαπιστωθούν παρανομίες  σε βάρος  της. Ο θεσμός λοιπόν του Συμπαραστάτη του Δημότη είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί στο πλαίσιο της δημοκρατικής διακυβέρνησης η οποία οδηγεί στην αναβαθμισμένη συμμετοχή του πολίτη, στη διαφανή άσκηση της εξουσίας και στην υποχρεωτική λογοδοσία όπου ασκείται δημόσια εξουσία.

 Αξίζει λοιπόν να επιμείνουμε και να προσπαθήσουμε για την καθιέρωση και τη λειτουργία ενός θεσμού που μπορεί να προσφέρει πραγματικά στους δημότες και στις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.
Ας αναζητήσουμε και ας προωθήσουμε λύσεις  στα προβλήματα που ταλανίζουν την πόλη μας.
Ας φανταστούμε  μια αλλιώτικη πόλη.